12 Σεπτεμβρίου 2022

Περικαρδίτιδα: Τι είναι και ποια συμπτώματα έχει

Μοιράσου το άρθρο:

Email Facebook Pinterest LinkedIn X (Twitter)

Μάθετε τι είναι η περικαρδίτιδα, ποια είναι τα συμπτώματά της, τις αιτίες που τη δημιουργούν και τη θεραπεία για την αντιμετώπισή της.

Το περικάρδιο είναι ένα όργανο με μορφή θύλακα ο οποίος περιβάλλει την καρδιά (βρίσκεται πέριξ της καρδιάς) και αποτελείται από δύο χιτώνες. Το πάχος των χιτώνων έχει συγκεκριμένο εύρος, ενώ, μεταξύ των χιτώνων δημιουργείται μία κοιλότητα, η περικαρδιακή κοιλότητα. Φυσιολογικά περιέχει 15 – 50 ml διαυγούς περικαρδιακού υγρού.

Γράφει ο Παπαδογιάννης Αθανάσιος, Ιατρός – Καρδιολόγος, Νέα Σμύρνη

Διάφορες λειτουργίες έχουν αποδοθεί στο περικάρδιο, όπως είναι η διατήρηση της ανατομικής θέσης της καρδιάς, η υποβοήθηση να λαμβάνει η καρδιά την κατάλληλη λειτουργική θέση στο θώρακα, η ελάττωση της τριβής της καρδιάς με τις γειτονικές δομές, η αποφυγή υπέρμετρης διάτασης, η δημιουργία φυσικού φραγμού στη μετάδοση λοιμώξεων και την επέκταση κακοήθων όγκων στην καρδιά, η εξασφάλιση πλήρωσης κοιλοτήτων της καρδιάς με αίμα.

συμπτωματα περικαρδιτιδας

Είναι δυνατό να εκδηλωθούν παθολογικές καταστάσεις του περικαρδίου, όπως η οξεία και η υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα, η χρόνια συμπιεστική περικαρδίτιδα και η μεμονωμένη περικαρδιακή συλλογή υγρού.

Αναμφίβολα, η περικαρδίτιδα είναι η πιο γνωστή από τις παθολογίες του περικαρδίου και με αυτή θα ασχοληθούμε περαιτέρω.

Τι είναι

Η περικαρδίτιδα αναφέρεται σε φλεγμονή και οίδημα του περικαρδίου. Είναι δυνατό να συνοδεύεται από παρουσία περικαρδιακής συλλογής υγρού (ποσότητα μεγαλύτερη από τη φυσιολογική και τότε η περικαρδίτιδα αποκαλείται υγρή) ή να μην υπάρχει αυξημένη ποσότητα υγρού (και αποκαλείται ξηρή περικαρδίτιδα).

Πρόκειται για μία σχετικά συχνή πάθηση μεταξύ των ατόμων που επισκέπτονται νοσοκομείο λόγω πόνου στο στήθος, ενώ εμφανίζεται συχνότερα σε άρρενες.

Αιτίες

Η συχνότερη μορφή οξείας περικαρδίτιδας είναι η ιδιοπαθής (χωρίς να ανευρίσκεται αιτιολογία), η οποία ευθύνεται για το 80 – 90% των περιπτώσεων. Ωστόσο, θεωρείται πως οι ιδιοπαθείς μορφές υποδηλώνουν ιογενή αιτιολογία η οποία δεν είναι δυνατό να τεκμηριωθεί τη στιγμή της διάγνωσης.

Επίσης, πιθανά λοιμώδη αίτια είναι βακτηριακές λοιμώξεις (όπως η φυματίωση, ο πνευμονιόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος), μυκητιάσεις και παρασιτικές λοιμώξεις.

επισκεψη σε καρδιολογο για ενοχλησεις στην καρδια

Από το υπόλοιπο 10 – 20% των περιπτώσεων, τα συνηθέστερα αίτια αφορούν σε κακοήθεις όγκους (συχνότερα μεταστατικοί από καρκίνο του πνεύμονα, μαστού, οισοφάγου, μελάνωμα, λέμφωμα και σπανιότερα πρωτοπαθείς).

Άλλα αίτια είναι αυτοάνοσα νοσήματα (όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σαρκοείδωση), η περικαρδίτιδα μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου ή μετά από καρδιοχειρουργική επέμβαση, μεταβολικά αίτια (όπως η ουραιμία ή το μυξοίδημα – σοβαρή μορφή υποθυρεοειδισμού), τραύμα στο θώρακα, ακτινοβολία στο θώρακα και ορισμένα φάρμακα (όπως η υδραλαζίνη, η ισονιαζίδη, η δοξορουβικίνηκ.α.).

Συμπτώματα της περικαρδίτιδας

Το κύριο σύμπτωμα των ατόμων με οξεία περικαρδίτιδα είναι ο έντονος πόνος στο στήθος. Η έναρξη του πόνου είναι συνήθως αιφνίδια, εντοπίζεται στο κέντρο ή αριστερά στο θώρακα, μπορεί να επεκτείνεται στο λαιμό ή τους ώμους και αυξάνεται όταν ο ασθενής ξαπλώνει, βήχει και εισπνέει βαθιά.

Αντιθέτως, υποχωρεί με την καθιστή θέση και το σκύψιμο προς τα εμπρός.

Άλλα πιθανά συμπτώματα περικαρδιτιδας είναι ο πυρετός, η ταχυκαρδία, η δύσπνοια, ο βήχας, η εύκολη κόπωση. Αρκετά συχνά αναφέρεται πρόσφατη ίωση προ μερικών ημερών ή και εβδομάδων.

Διάγνωση

Η διάγνωση της περικαρδίτιδας είναι κλινική και χρειάζεται να πληρούνται ορισμένα κριτήρια.

Τα κριτήρια που αξιολογούμε είναι:

1) ο πόνος στο στήθος, με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν.

2) ο περικαρδιακός ήχος τριβής, που αποτελεί χαρακτηριστικό εύρημα της περικαρδίτιδας. Διαπιστώνεται με το στηθοσκόπιο, κατά την ακρόαση της καρδιάς.

3) οι ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις. Σε όλα τα άτομα που αναφέρουν πόνο στο στήθος, διενεργείται ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Υπάρχουν συγκεκριμένα ευρήματα που βοηθούν στη διάγνωση της περικαρδίτιδας.

4) περικαρδιακή συλλογή υγρού (νεοεμφανιζόμενη ή αυξημένη ποσότητα προϋπάρχουσας συλλογής), όπως διαπιστώνεται με το Triplex καρδιάς.

Επιπλέον, διενεργείται περαιτέρω εργαστηριακός (γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις, CRP, ΤΚΕ, δείκτες μυοκαρδιακής νέκρωσης όπως η Τροπονίνη, καρκινικοί δείκτες) ή απεικονιστικός έλεγχος (Ακτινογραφία θώρακος, Αξονική Τομογραφία θώρακος) προς ανεύρεση του αιτίου της περικαρδίτιδας.

Αντιμετώπιση – Θεραπεία περικαρδίτιδας

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει φαρμακευτικά και μη φαρμακευτικά μέσα. Σε όλους τους ασθενείς με οξεία περικαρδίτιδα δίνονται οδηγίες για ανάπαυση έως ότου υποχωρήσουν πλήρως τα συμπτώματα, ενώ παράλληλα πραγματοποιείται στενή παρακολούθηση από τον καρδιολόγο.

Να τονιστεί πως, ειδικά για τους αθλητές, συνιστάται αποχή από ανταγωνιστικά αθλήματα για 3 μήνες τουλάχιστον, καθώς στις δευτεροπαθείς μορφές λαμβάνεται υπόψη και το υποκείμενο νόσημα. Πριν την επάνοδο στις συνήθεις δραστηριότητες πρέπει να υπάρχει υποστροφή των παθολογικών ευρημάτων στο ΗΚΓ και στο Triplex καρδιάς.

Σχετικά με τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, χορηγούνται φάρμακα με αντιφλεγμονώδη δράση, με κύριους εκπροσώπους την Ασπιρίνη και την Ιβουπροφαίνη. Χορηγούνται για 10 – 14 ημέρες με σταδιακή ελάττωση.

Παράλληλα, χορηγείται και Κολχικίνη για 3 μήνες. Είναι το μόνο φάρμακο που μειώνει το ποσοστό υποτροπών της περικαρδίτιδας. Συνήθως αποφεύγεται η κορτιζόνη, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, όπως είναι η δυσανεξία στα ΜΣΑΦ, σε αποτυχία των ΜΣΑΦ, σε χρόνια νεφρική νόσο και σε περιπτώσεις όπου η κορτιζόνη χορηγείται για την νόσο που οδήγησε στην περικαρδίτιδα (όπως σε αυτοάνοσα νοσήματα).

Εμβόλιο

Σπουδαίο όπλο στην προσπάθεια καταπολέμησης της πανδημίας COVID – 19 αποτελούν τα εμβόλια, τα οποία είναι η πλέον αποτελεσματική στρατηγική πρωτογενούς πρόληψης για λοίμωξη από COVID – 19.

Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα εμβολιασμού αρκετού ποσοστού του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν αναφερθεί περιστατικά περικαρδίτιδας, δημιουργώντας ανησυχία σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων και τον κίνδυνο εμφάνισης περικαρδίτιδας ή μυοκαρδίτιδας.

Συσχέτιση ανάμεσα σε εμβόλια και πρόκληση μυοκαρδίτιδας ή περικαρδίτιδας έχει αναφερθεί αρκετά χρόνια πριν, καθώς αρκετά εμβόλια είναι πιθανό να οδηγήσουν (σε χαμηλό ποσοστό) σε αυτές τις δύο καταστάσεις.

Το σημαντικό είναι πως, σχετικά με τα εμβόλια έναντι COVID – 19, το ποσοστό εμφάνισης μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας είναι σπάνιο. Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις παρατηρήθηκαν σε εφήβους και νέους άρρενες, εντός ολίγων ημερών (συνήθως εντός 7 ημερών από τον εμβολιασμό).

Ακόμα, συνήθως εμφανίστηκαν μετά τη δεύτερη δόση, ενώ το σημαντικό είναι πως επρόκειτο για ήπιες περιπτώσεις που ανταποκρίθηκαν πολύ καλά στη συνήθη φαρμακευτική αγωγή και με πλήρη επάνοδο στις συνήθεις δραστηριότητες μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Τι είναι καρδιακή ανεπάρκει, ποια συμπτώματα έχει και που οφείλεται

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram