49 +1 (επιστημονικά τεκμηριωμένοι) λόγοι για να ξεκινήσετε να γυμνάζεστε

Σε αυτό το άρθρο, θα αποκαλύψουμε τα αξιοσημείωτα οφέλη υγείας που σε περιμένουν, αν ήδη ακολουθείς ή πρόκειται να ακολουθήσεις το μονοπάτι της συστηματικής άσκησης. Αυτά τα οφέλη επιβεβαιώνονται από την επιστήμη (97 βιβλιογραφικές αναφορές) και αγκαλιάζονται από αμέτρητους λάτρεις της άσκησης σε όλο τον κόσμο.

Γράφει ο Σπύρος Βαρότσης MSc, Γυμναστής, Αγιος Δημήτριος, Αθήνα

Ετοιμάσου να εκπλαγείς καθώς θα ανακαλύψεις τους μοναδικούς τρόπους με τους οποίους η άσκηση μπορεί να επηρεάσει θετικά όλα τα συστήματα του σώματός σου.

Όλοι γνωρίζουμε ότι η άσκηση κάνει “καλό” στο σώμα. Όμως πολλές φορές αυτή η κοινώς αποδεκτή αλήθεια είναι πολύ γενική και αόριστη και δεν είναι επαρκής για να παρακινήσει κάποιον να εντάξει συστηματικά την άσκηση στη ζωή του, μια και δεν μπορεί να αντιληφθεί ξεκάθαρα τι ακριβώς κερδίζει.

Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε ότι η άσκηση επηρεάζει όλα τα οργανικά συστήματα του σώματος χωρίς εξαίρεση και το να ξέρουμε τον αντίκτυπο σε κάθε ένα από αυτά, θα μας παρακινήσει πολύ περισσότερο.

Η σωστή και έγκυρη γνώση για τα αναρίθμητα οφέλη της θα μας οδηγήσει σε καλύτερες επιλογές τρόπου ζωής και φυσικά στο να εντάξουμε την συστηματική γυμναστική στη ζωή μας.

Τώρα λοιπόν θα αποκαλύψουμε τα 49 + 1 οφέλη που προσφέρει η άσκηση στα 11 συστήματα του οργανισμού. Κάποια οφέλη προέρχονται από άσκηση με αντιστάσεις, κάποια από αερόβια άσκηση και κάποια από συνδυασμό αυτών, όπου είναι και το ιδανικότερο για την υγεία.

Ποια είναι τα 11 οργανικά συστήματα του σώματός μας;

Πάμε να δούμε αρχικά ποια είναι τα 11 οργανικά συστήματα του σώματος.

1. Καλυπτήριο – Δερματικό σύστημα

Αποτελείται από το δέρμα, τις τρίχες, τα νύχια και τους αδένες (ιδρωτοποιούς, σμηματογόνους) και προστατεύει το εσωτερικό του σώματος από το εξωτερικό περιβάλλον.

2. Σκελετικό σύστημα

Αποτελείται από τα οστά, τους συνδέσμους, και τις αρθρώσεις και στηρίζει το σώμα, καθορίζει τη μορφή του, προστατεύει πολύτιμα όργανα όπως ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες κτλ, συμβάλλει στην κίνηση, έχει αιμοποιητικό ρόλο και αποτελεί αποθήκη αλάτων, κυρίως ασβεστίου και φωσφόρου.

3. Μυϊκό σύστημα

Το μυικό σύστημα αποτελείται από 3 είδη μυών: σκελετικούς, καρδιακό και λείους μύες και βοηθάει στην κίνηση, στην ομιλία, στην αναπνοή, στην κυκλοφορία του αίματος, στην πέψη, στην ούρηση και την αφόδευση, στην όραση, στην διατήρηση της θερμοκρασίας, στην προστασία οργάνων και στην παραγωγή ουσιών όπως οι μυοκίνες που συμβάλλουν στην υγεία.

4. Νευρικό σύστημα

Αποτελείται από τον εγκέφαλο, τον νωτιαίο μυελό, τους νευρώνες και τα νευρογλοιακά κύτταρα.

Βοηθάει στον έλεγχο των οργάνων του σώματος και στην μεταξύ τους συνεργασία, στην ομοιοστασία του οργανισμού σε συνεργασία με το ενδοκρινικό, στην αλληλεπίδραση μας με το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό περιβάλλον και στην εκτέλεση ανώτερων λειτουργιών όπως σκέψη, βούληση και μνήμη.

5. Ενδοκρινικό σύστημα

Αποτελείται από τους ενδοκρινείς αδένες και τις ορμόνες  και σε συνεργασία με το νευρικό σύστημα, βοηθάει στην ομοιόσταση του οργανισμού δηλαδή στην σταθερότητα των συνθηκών του εσωτερικού περιβάλλοντος και σε πληθώρα λειτουργιών όπως πχ ο μεταβολισμός, η αναπαραγωγή κ.α.

6. Καρδιαγγειακό σύστημα

Αποτελείται από την καρδιά, τα αγγεία και το αίμα. Συμβάλλει στην μεταφορά οξυγόνου, θρεπτικών συστατικών, ορμονών και άλλων ουσιών σε όλα τα κύτταρα, στην αποβολή επιβλαβών ουσιών από το σώμα, στην ρύθμιση της πίεσης και στην ρύθμιση της θερμοκρασίας.

7. Λεμφικό σύστημα

Είναι ένα υποσύστημα του κυκλοφορικού συστήματος αλλά και μέρος του ανοσοποιητικού και περιλαμβάνει τους λεμφαδένες, τα λεμφαγγεία, τα λεμφικά τριχοειδή, τα λεμφογάγγλια και το λεμφικό υγρό.

Συμβάλλει στην άμυνα του ανοσοποιητικού, στην μεταφορά λιπιδίων, στην μεταφορά υγρών ανάμεσα σε ιστούς, στην αποσυμφόρηση από περίσσεια υγρών, στην διατήρηση του όγκου του αίματος και στην αποβολή άχρηστων ή επιβλαβών ουσιών.

8. Αναπνευστικό σύστημα

Αποτελείται από την στοματική και την ρινική κοιλότητα, τον φάρυγγα, την τραχεία, τους βρόγχους και τους πνεύμονες. Συμβάλλει στην αναπνοή, στην μεταφορά οξυγόνου αλλά και στην αποβολή διοξειδίου του άνθρακα.

9. Πεπτικό σύστημα

Το πεπτικό σύστημα αποτελείται από το στόμα, τον φάρυγγα, τον οισοφάγο, το στομάχι, το λεπτό και το παχύ έντερο, το ήπαρ, τα χοληφόρα, το πάγκρεας, τους σιελογόνους αδένες και την σπλήνα.

Συμβάλει στην πρόσληψη και την πέψη της τροφής, στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και του νερού αλλά  και στην αποβολή των υπολειμμάτων της πέψης.

10. Ουροποιητικό σύστημα

Αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Σκοπός του συστήματος είναι να φιλτράρει το αίμα και να αποβάλλει μέσω των ούρων τα άχρηστα συστατικά. Επίσης είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση του ισοζυγίου του νερού και των ηλεκτρολυτών.

11. Αναπαραγωγικό σύστημα

Στους άντρες αποτελείται από τους όρχεις, την εκφορητική οδό του σπέρματος, το πέος, και τους αδένες. Στις γυναίκες αποτελείται από τις ωοθήκες, την μήτρα, τους ωαγωγούς, τον κόλπο, τους αδένες και τα έξω γεννητικά όργανα.

Ο ρόλος του αναπαραγωγικού συστήματος είναι η αναπαραγωγή του ανθρώπου και η έκκριση σημαντικών ορμονών.

Τα 49 + 1 οφέλη που προσφέρει η άσκηση

Οφέλη της άσκησης στο Καλυπτήριο-Δερματικό Σύστημα

1. Αυξάνει την ροή αίματος στο δέρμα με αποτέλεσμα να βελτιώνει την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών, προάγοντας μια υγιή επιδερμίδα.
2. Μειώνει το οξειδωτικό στρες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες καθώς αυξάνει την παραγωγή των ενδογενών αντιοξειδωτικών.
3. Καθυστερεί την γήρανση του δέρματος αφού μειώνει την αλλοίωση των δερματικών κυττάρων που συμβαίνει με την πάροδο της ηλικίας.
4. Η άσκηση προάγει την ανθεκτικότητα και την ελαστικότητα του δέρματος και βοηθάει επίσης στην μείωση των ρυτίδων μέσω της αυξημένης παραγωγής κολλαγόνου.
5. Μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση δερματικών παθήσεων όπως η ακμή και το έκζεμα.

Οφέλη της άσκησης στο Σκελετικό Σύστημα

6. Κάνει τα οστά πιο δυνατά αφού αυξάνει την οστική πυκνότητα, την αντοχή και το μέγεθός τους.
7. Βελτιώνει την οστική ανανέωση, μειώνει τις φλεγμονές των οστών

και μειώνει τις πιθανότητες οστεοπόρωσης.

8. Η άσκηση βοηθάει στην ανθεκτικότητα των αρθρώσεων και στην πρόληψη τραυματισμών.
9. Βοηθάει στην ενυδάτωση και την ανθεκτικότητα των μεσοσπονδυλίων δίσκων
10. Μπορεί να ανακουφίσει τον χρόνιο πόνο στις αρθρώσεις και στην σπονδυλική στήλη. Επίσης αυξάνει την γενικότερη ανοχή στον πόνο και μειώνει την αντίληψη του πόνου.

Οφέλη της άσκησης στο Μυϊκό Σύστημα

11. Αυξάνει την ικανότητα των μυών να απορροφούν τα αμινοξέα των πρωτεϊνών και τους βοηθάει να αναπτυχθούν, μειώνοντας ταυτόχρονα τη διάσπασή τους.
12. Αυξάνει την μυϊκή μάζα με αποτέλεσμα να βελτιώνει τη συνολική σύσταση του σώματος και επίσης προλαμβάνει την σαρκοπενία που επέρχεται με την πάροδο της ηλικίας, με την καθιστική ζωή και με τις κακές διατροφικές συνήθειες.
13. Αυξάνει την μέγιστη μυϊκή δύναμη, την αντοχή και την ταχύτητα.
14. Αυξάνει την βιογένεση των μιτοχονδρίων που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ενέργειας αλλά και για την υγεία των μυών και ολόκληρου του οργανισμού. Μάλιστα είναι τόσο σημαντικά που η δυσλειτουργία τους μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες όπως διαβήτης, παχυσαρκία και πολλές ακόμα.
15. Μειώνει τους δείκτες φλεγμονής και το οξειδωτικό στρες.
16. Αυξάνει τον μεταβολισμό ηρεμίας αλλά και τις καύσεις που κάνουμε κατά την διάρκεια της άσκησης.
17. Αναστρέφει συγκεκριμένους παράγοντες γήρανσης μέσα στους μύες.

Οφέλη της άσκησης στο Νευρικό Σύστημα

18. Υποστηρίζει τη νευροπλαστικότητα, ενισχύει τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη και τις εκτελεστικές λειτουργίες.
19. Αυξάνει τον εγκεφαλικό νευροτροφικό παράγοντα (BDNF), ο οποίος μειώνει τον νευροεκφυλισμό και ταυτόχρονα προάγει την νευρογένεση μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες για άνοια.
20. Βοηθήσει στην πρόληψη και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και στη βελτιώνει την ψυχική ευεξία.
21. Αυξάνει κάποιους νευροδιαβιβαστές όπως οι ενδορφίνες και τα ενδοκανναβιδοειδή που είναι υπεύθυνα για την ευφορία που νιώθουμε κατά την διάρκεια και μετά το τέλος της άσκησης.
22. Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα πολλών νευρολογικών διαταραχών όπως:

– ΔΕΠΥ Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/Υπερκινητικότητας

– Γενικευμένη αγχώδη διαταραχή

– Διπολική διαταραχή

– Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

– Διαταραχή μετατραυματικού στρες

Οφέλη της άσκησης στο Ενδοκρινικό Σύστημα

23.Βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, συμβάλλοντας στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και μειώνοντας τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2.

24. Ενεργοποιεί την απελευθέρωση ενδορφινών, βελτιώνοντας τη διάθεση και μειώνοντας το στρες και το άγχος.
25. Προάγει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης και της τεστοστερόνης που βοηθούν στην αύξηση της μυϊκής μάζας και σε πολλές ακόμα διαδικασίες αποκατάστασης ιστών στο σώμα.
26. Βοηθάει στη διαχείριση των συμπτωμάτων του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) στις γυναίκες αλλά και στην μείωση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης .
27. Βοηθάει στην ρύθμιση των ορμονών της όρεξης και στην καλύτερη ρύθμιση της πρόσληψης τροφής.

Οφέλη της άσκησης στο Καρδιαγγειακό Σύστημα

28. Δυναμώνει τον καρδιακό μυ και αυξάνει την ελαστικότητα των αγγείων, με αποτέλεσμα να μειώνει τους παλμούς ηρεμίας και άρα κάνει την καρδιά να λειτουργεί πιο ξεκούραστα.
29. Μειώνει την αρτηριακή πίεση, τον κίνδυνο υπέρτασης και γενικά καρδιαγγειακών παθήσεων.
30. Βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και οδηγεί σε καλύτερη παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στους ιστούς και τα όργανα του σώματος.
31. Αυξάνει τα επίπεδα της «καλής» χοληστερόλης HDL και μειώνει τα επίπεδα κακής LDL.
32. Μειώνει την φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες του μυοκαρδίου και του κυκλοφορικού συστήματος.

Οφέλη της άσκησης στο Λεμφικό Σύστημα

33. Διεγείρει τη λεμφική ροή, βοηθώντας στην απομάκρυνση των άχρηστων προϊόντων και των τοξινών από το σώμα.
34. Ενισχύει την άμυνα του ανοσοποιητικού, καθιστώντας το σώμα πιο ανθεκτικό σε λοιμώξεις και μολυσματικούς παράγοντες καθώς μεταφέρει πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά τα ανοσοκύτταρα.
35. Μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του λεμφοιδήματος σε άτομα που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία καρκίνου.
36. Βελτιώνει την λεμφική δυσλειτουργία σε άτομα με παχυσαρκία.
37. Βελτιώνει την λεμφική παροχέτευση που μπορεί να μειώσει τα οιδήματα και τις φλεγμονές στο σώμα.

Οφέλη της άσκησης στο Αναπνευστικό Σύστημα

38. Βελτιώνει την ικανότητα και την αποτελεσματικότητα των πνευμόνων στην πρόσληψη και τη μεταφορά οξυγόνου, ενισχύοντας την αναπνευστική λειτουργία.
39. Αυξάνει τη δύναμη και την αντοχή των αναπνευστικών μυών όπως το διάφραγμα, οι μεσοπλεύριοι και άλλοι μυς του θώρακα και του λαιμού.
40. Μειώνει τον κίνδυνο βακτηριακών και ιογενών λοιμώξεων του αναπνευστικού.
41. Βελτιώνει την μέγιστη πρόσληψη και κατανάλωση οξυγόνου VO2max, με αποτέλεσμα να αυξάνει την αθλητική απόδοση, την υγεία και την μακροζωία.
42. Μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων σε άτομα με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις όπως το άσθμα.

Οφέλη της άσκησης στο Πεπτικό Σύστημα

43. Βοηθάει την πέψη, την γαστρεντερική κινητικότητα και την πρόληψη ή την βελτίωση της δυσκοιλιότητας.
44. Επηρεάζει θετικά το μικροβίωμα του εντέρου και βοηθάει στην πρόληψη ή την βελτίωση των συμπτωμάτων από παθήσεις όπως το (ΣΕΕ) Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και άλλες φλεγμονώδεις νόσους. Επίσης βοηθάει στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
45. Βελτιώνει την ροή αίματος στα πεπτικά όργανα και έτσι ενισχύει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.

Οφέλη της άσκησης στο Ουροποιητικό Σύστημα

46. Υποστηρίζει τη σωστή λειτουργία των νεφρών και μπορεί να έμμεσα να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης λίθων. Επίσης βελτιώσει την λειτουργία τους σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις των νεφρών.
47. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου ακράτειας ούρων αφού ενισχύει τους μύες του πυελικού εδάφους.

Οφέλη της άσκησης στο Αναπαραγωγικό Σύστημα

48. Βελτιώνει τη ροή του αίματος στα αναπαραγωγικά όργανα, ενισχύοντας τη γονιμότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
49. Μπορεί να ενισχύσει τη λίμπιντο και τη σεξουαλική λειτουργία τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
50. Μειώνει τον κίνδυνο προβλημάτων που σχετίζονται με τη γονιμότητα, αφού ενισχύει την παραγωγή τεστοστερόνης και την ποιότητα του σπέρματος στους άντρες, ενώ στις γυναίκες προλαμβάνει ή βελτιώνει το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

2 μεγάλες αλήθειες για την άσκηση

Αυτά είναι μόνο μερικά από τα εκατοντάδες πλεονεκτήματα που έχει η άσκηση στο σώμα μας και το μυστικό εδώ είναι να κατανοήσουμε 2 πολύ βασικές αλήθειες:

Πρώτη αλήθεια 

Δεν χρειάζεται υπερβολικό κόπο και επένδυση χρόνου για να πάρεις αυτά τα οφέλη. Μπορείς να κερδίσεις όλα τα παραπάνω με το μίνιμουμ των

• 150’ την εβδομάδα αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης

πχ γρήγορο περπάτημα ή ποδήλατο ή κολύμπι ή κάτι άλλο που να σου αρέσει, συν

• 2 προπονήσεις ενδυνάμωσης 30-60’

που θα περιλαμβάνουν όλες τις μεγάλες μυϊκές ομάδες.

Δεύτερη αλήθεια

Όλα τα οφέλη που αναφέραμε, κερδίζονται όταν εφαρμόζουμε τη πρώτη αλήθεια, συστηματικά και “Δια Βίου”. Η άσκηση δυστυχώς δεν έχει αποθηκευτικό χαρακτήρα. Δεν έχει σημασία ότι κάποιος έκανε πρωταθλητισμό ή πολλή γυμναστική πριν 10 χρόνια, αν αυτήν την στιγμή κάνει μια καθιστική ζωή. Η υγεία εξαρτάται από αυτά που κάνουμε τώρα.

Επίτρεψε λοιπόν στον εαυτό σου να κερδίσει αυτά τα απεριόριστα θαύματα της άσκησης και να έχει μια ζωή γεμάτη υγεία και ολιστική ευεξία. Μοιράσου αυτό το άρθρο με τους φίλους και την οικογένειά σου, γιατί όλοι αξίζουν να ξεκινήσουν αυτήν την αποστολή για τη βέλτιστη υγεία και ευεξία.

ΥΓ. Να γνωρίζεις ότι η δύναμη μπορεί να ευδοκιμήσει  μέσα στον καθένα μας και ξεκινάει με την απλή αλλά βαθιά πράξη της κίνησης του σώματός μας.

Καλές προπονήσεις!!

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: 10 TOP ασκήσεις με το βάρος του σώματος

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook, στο Υoutube, στο TikTok και στο Instagram

Σπύρος Βαρότσης MSc, Γυμναστής, Αγιος Δημήτριος, Αθήνα

Ακολούθησε τον Σπύρο στο Facebook και στο Instagram

ΠΗΓΕΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ

Δερματικό σύστημα

• Kruk J, Duchnik E. Oxidative stress and skin diseases: possible role of physical activity. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(2):561-8. doi: 10.7314/apjcp.2014.15.2.561. PMID: 24568458.
• de Sousa CV, Sales MM, Rosa TS, Lewis JE, de Andrade RV, Simões HG. The Antioxidant Effect of Exercise: A Systematic Review and Meta-Analysis. Sports Med. 2017 Feb;47(2):277-293. doi: 10.1007/s40279-016-0566-1. PMID: 27260682.
• Crane JD, MacNeil LG, Lally JS, Ford RJ, Bujak AL, Brar IK, Kemp BE, Raha S, Steinberg GR, Tarnopolsky MA. Exercise-stimulated interleukin-15 is controlled by AMPK and regulates skin metabolism and aging. Aging Cell. 2015 Aug;14(4):625-34. doi: 10.1111/acel.12341. Epub 2015 Apr 22. PMID: 25902870; PMCID: PMC4531076.
• Qiu Y, Fernández-García B, Lehmann HI, Li G, Kroemer G, López-Otín C, Xiao J. Exercise sustains the hallmarks of health. J Sport Health Sci. 2023 Jan;12(1):8-35. doi: 10.1016/j.jshs.2022.10.003. Epub 2022 Oct 29. PMID: 36374766; PMCID: PMC9923435.

Σκελετικό σύστημα

• Cauley JA, Giangregorio L. Physical activity and skeletal health in adults. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020 Feb;8(2):150-162. doi: 10.1016/S2213-8587(19)30351-1. Epub 2019 Nov 20. PMID: 31759956.
• Marques EA, Mota J, Viana JL, Tuna D, Figueiredo P, Guimarães JT, Carvalho J. Response of bone mineral density, inflammatory cytokines, and biochemical bone markers to a 32-week combined loading exercise programme in older men and women. Arch Gerontol Geriatr. 2013 Sep-Oct;57(2):226-33. doi: 10.1016/j.archger.2013.03.014. Epub 2013 Apr 23. PMID: 23623588.
• Martyn-St James M, Carroll S. Effects of different impact exercise modalities on bone mineral density in premenopausal women: a meta-analysis. J Bone Miner Metab. 2010 May;28(3):251-67. doi: 10.1007/s00774-009-0139-6. Epub 2009 Dec 15. PMID: 20013013.
• Maggio AB, Rizzoli RR, Marchand LM, Ferrari S, Beghetti M, Farpour-Lambert NJ. Physical activity increases bone mineral density in children with type 1 diabetes. Med Sci Sports Exerc. 2012 Jul;44(7):1206-11. doi: 10.1249/MSS.0b013e3182496a25. PMID: 22246217.
• Mosti MP, Kaehler N, Stunes AK, Hoff J, Syversen U. Maximal strength training in postmenopausal women with osteoporosis or osteopenia. J Strength Cond Res. 2013 Oct;27(10):2879-86. doi: 10.1519/JSC.0b013e318280d4e2. PMID: 23287836.
• Hinton PS, Nigh P, Thyfault J. Effectiveness of resistance training or jumping-exercise to increase bone mineral density in men with low bone mass: A 12-month randomized, clinical trial. Bone. 2015 Oct;79:203-12. doi: 10.1016/j.bone.2015.06.008. Epub 2015 Jun 16. PMID: 26092649; PMCID: PMC4503233.
• Basso JC, Suzuki WA. The Effects of Acute Exercise on Mood, Cognition, Neurophysiology, and Neurochemical Pathways: A Review. Brain Plast. 2017 Mar 28;2(2):127-152. doi: 10.3233/BPL-160040. PMID: 29765853; PMCID: PMC5928534.
• Geneen LJ, Moore RA, Clarke C, Martin D, Colvin LA, Smith BH. Physical activity and exercise for chronic pain in adults: an overview of Cochrane Reviews. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Jan 14;1(1):CD011279. doi: 10.1002/14651858.CD011279.pub2. Update in: Cochrane Database Syst Rev. 2017 Apr 24;4:CD011279. PMID: 28087891; PMCID: PMC6469540.
• Belavy DL, Van Oosterwijck J, Clarkson M, Dhondt E, Mundell NL, Miller CT, Owen PJ. Pain sensitivity is reduced by exercise training: Evidence from a systematic review and meta-analysis. Neurosci Biobehav Rev. 2021 Jan;120:100-108. doi: 10.1016/j.neubiorev.2020.11.012. Epub 2020 Nov 27. PMID: 33253748.
• Belavý DL, Quittner MJ, Ridgers N, Ling Y, Connell D, Rantalainen T. Running exercise strengthens the intervertebral disc. Sci Rep. 2017 Apr 19;7:45975. doi: 10.1038/srep45975. PMID: 28422125; PMCID: PMC5396190.
• Belavý DL, Albracht K, Bruggemann GP, Vergroesen PP, van Dieën JH. Can Exercise Positively Influence the Intervertebral Disc? Sports Med. 2016 Apr;46(4):473-85. doi: 10.1007/s40279-015-0444-2. PMID: 26666742.
• Moriyama H. [Effects of exercise on joints.]. Clin Calcium. 2017;27(1):87-94. Japanese. PMID: 28017950.
• Zhang SL, Liu HQ, Xu XZ, Zhi J, Geng JJ, Chen J. Effects of exercise therapy on knee joint function and synovial fluid cytokine levels in patients with knee osteoarthritis. Mol Med Rep. 2013 Jan;7(1):183-6. doi: 10.3892/mmr.2012.1168. Epub 2012 Nov 7. PMID: 23135204.
• Di Rosa M, Castrogiovanni P, Musumeci G. The Synovium Theory: Can Exercise Prevent Knee Osteoarthritis? The Role of “Mechanokines”, A Possible Biological Key. J Funct Morphol Kinesiol. 2019 Jan 23;4(1):11. doi: 10.3390/jfmk4010011. PMID: 33467326; PMCID: PMC7739218.

Μυϊκό Σύστημα

• Krzysztofik M, Wilk M, Wojdała G, Gołaś A. Maximizing Muscle Hypertrophy: A Systematic Review of Advanced Resistance Training Techniques and Methods. Int J Environ Res Public Health. 2019 Dec 4;16(24):4897. doi: 10.3390/ijerph16244897. PMID: 31817252; PMCID: PMC6950543.
• Schoenfeld BJ, Contreras B, Krieger J, Grgic J, Delcastillo K, Belliard R, Alto A. Resistance Training Volume Enhances Muscle Hypertrophy but Not Strength in Trained Men. Med Sci Sports Exerc. 2019 Jan;51(1):94-103. doi: 10.1249/MSS.0000000000001764. PMID: 30153194; PMCID: PMC6303131.
• Barajas-Galindo DE, González Arnáiz E, Ferrero Vicente P, Ballesteros-Pomar MD. Effects of physical exercise in sarcopenia. A systematic review. Endocrinol Diabetes Nutr (Engl Ed). 2021 Mar;68(3):159-169. English, Spanish. doi: 10.1016/j.endinu.2020.02.010. Epub 2020 Jun 29. PMID: 32616411.
• Yoo SZ, No MH, Heo JW, Park DH, Kang JH, Kim SH, Kwak HB. Role of exercise in age-related sarcopenia. J Exerc Rehabil. 2018 Aug 24;14(4):551-558. doi: 10.12965/jer.1836268.134. PMID: 30276173; PMCID: PMC6165967.
• Clael S, Campos LF, Correia KL, de Lucena JMS, Gentil P, Durigan JL, Ribeiro ALA, Martins WR. Exercise interventions can improve muscle strength, endurance, and electrical activity of lumbar extensors in individuals with non-specific low back pain: a systematic review with meta-analysis. Sci Rep. 2021 Aug 19;11(1):16842. doi: 10.1038/s41598-021-96403-7. PMID: 34413400; PMCID: PMC8376921.
• Suchomel TJ, Nimphius S, Stone MH. The Importance of Muscular Strength in Athletic Performance. Sports Med. 2016 Oct;46(10):1419-49. doi: 10.1007/s40279-016-0486-0. PMID: 26838985.
• Suchomel TJ, Nimphius S, Bellon CR, Stone MH. The Importance of Muscular Strength: Training Considerations. Sports Med. 2018 Apr;48(4):765-785. doi: 10.1007/s40279-018-0862-z. PMID: 29372481.
• Hughes DC, Ellefsen S, Baar K. Adaptations to Endurance and Strength Training. Cold Spring Harb Perspect Med. 2018 Jun 1;8(6):a029769. doi: 10.1101/cshperspect.a029769. PMID: 28490537; PMCID: PMC5983157.
• Groennebaek T, Vissing K. Impact of Resistance Training on Skeletal Muscle Mitochondrial Biogenesis, Content, and Function. Front Physiol. 2017 Sep 15;8:713. doi: 10.3389/fphys.2017.00713. PMID: 28966596; PMCID: PMC5605648.
• Buford, T.W., Cooke, M.B. & Willoughby, D.S. Resistance exercise-induced changes of inflammatory gene expression within human skeletal muscle. Eur J Appl Physiol 107, 463–471 (2009). https://doi.org/10.1007/s00421-009-1145-z
• Westcott, Wayne L. PhD. Resistance Training is Medicine: Effects of Strength Training on Health. Current Sports Medicine Reports 11(4):p 209-216, July/August 2012. | DOI: 10.1249/JSR.0b013e31825dabb8
• Qiu Y, Fernández-García B, Lehmann HI, Li G, Kroemer G, López-Otín C, Xiao J. Exercise sustains the hallmarks of health. J Sport Health Sci. 2023 Jan;12(1):8-35. doi: 10.1016/j.jshs.2022.10.003. Epub 2022 Oct 29. PMID: 36374766; PMCID: PMC9923435.

Νευρικό σύστημα

• Basso JC, Suzuki WA. The Effects of Acute Exercise on Mood, Cognition, Neurophysiology, and Neurochemical Pathways: A Review. Brain Plast. 2017 Mar 28;2(2):127-152. doi: 10.3233/BPL-160040. PMID: 29765853; PMCID: PMC5928534.
• Liu PZ, Nusslock R. Exercise-Mediated Neurogenesis in the Hippocampus via BDNF. Front Neurosci. 2018 Feb 7;12:52. doi: 10.3389/fnins.2018.00052. PMID: 29467613; PMCID: PMC5808288.
• Schuch FB, Stubbs B. The Role of Exercise in Preventing and Treating Depression. Curr Sports Med Rep. 2019 Aug;18(8):299-304. doi: 10.1249/JSR.0000000000000620. PMID: 31389872.
• Lin TW, Tsai SF, Kuo YM. Physical Exercise Enhances Neuroplasticity and Delays Alzheimer’s Disease. Brain Plast. 2018 Dec 12;4(1):95-110. doi: 10.3233/BPL-180073. PMID: 30564549; PMCID: PMC6296269.
• Fernandes J, Arida RM, Gomez-Pinilla F. Physical exercise as an epigenetic modulator of brain plasticity and cognition. Neurosci Biobehav Rev. 2017 Sep;80:443-456. doi: 10.1016/j.neubiorev.2017.06.012. Epub 2017 Jun 27. PMID: 28666827; PMCID: PMC5705447.
• Chaire A, Becke A, Düzel E. Effects of Physical Exercise on Working Memory and Attention-Related Neural Oscillations. Front Neurosci. 2020 Mar 31;14:239. doi: 10.3389/fnins.2020.00239. PMID: 32296302; PMCID: PMC7136837.
• Erickson KI, Hillman C, Stillman CM, Ballard RM, Bloodgood B, Conroy DE, Macko R, Marquez DX, Petruzzello SJ, Powell KE; FOR 2018 PHYSICAL ACTIVITY GUIDELINES ADVISORY COMMITTEE*. Physical Activity, Cognition, and Brain Outcomes: A Review of the 2018 Physical Activity Guidelines. Med Sci Sports Exerc. 2019 Jun;51(6):1242-1251. doi: 10.1249/MSS.0000000000001936. PMID: 31095081; PMCID: PMC6527141.
• Morres ID, Hatzigeorgiadis A, Stathi A, Comoutos N, Arpin-Cribbie C, Krommidas C, Theodorakis Y. Aerobic exercise for adult patients with major depressive disorder in mental health services: A systematic review and meta-analysis. Depress Anxiety. 2019 Jan;36(1):39-53. doi: 10.1002/da.22842. Epub 2018 Oct 18. PMID: 30334597.
• Schuch FB, Stubbs B. The Role of Exercise in Preventing and Treating Depression. Curr Sports Med Rep. 2019 Aug;18(8):299-304. doi: 10.1249/JSR.0000000000000620. PMID: 31389872.
• Marques A, Marconcin P, Werneck AO, Ferrari G, Gouveia ÉR, Kliegel M, Peralta M, Ihle A. Bidirectional Association between Physical Activity and Dopamine Across Adulthood-A Systematic Review. Brain Sci. 2021 Jun 23;11(7):829. doi: 10.3390/brainsci11070829. PMID: 34201523; PMCID: PMC8301978.
• Roselló B, Berenguer C, Baixauli I, Mira Á, Martinez-Raga J, Miranda A. Empirical examination of executive functioning, ADHD associated behaviors, and functional impairments in adults with persistent ADHD, remittent ADHD, and without ADHD. BMC Psychiatry. 2020 Mar 24;20(1):134. doi: 10.1186/s12888-020-02542-y. PMID: 32204708; PMCID: PMC7092442.
• Silva AP, Prado SO, Scardovelli TA, Boschi SR, Campos LC, Frère AF. Measurement of the effect of physical exercise on the concentration of individuals with ADHD. PLoS One. 2015 Mar 24;10(3):e0122119. doi: 10.1371/journal.pone.0122119. PMID: 25803290; PMCID: PMC4372555.
• Aylett E, Small N, Bower P. Exercise in the treatment of clinical anxiety in general practice – a systematic review and meta-analysis. BMC Health Serv Res. 2018 Jul 16;18(1):559. doi: 10.1186/s12913-018-3313-5. PMID: 30012142; PMCID: PMC6048763.
• Hearing CM, Chang WC, Szuhany KL, Deckersbach T, Nierenberg AA, Sylvia LG. Physical Exercise for Treatment of Mood Disorders: A Critical Review. Curr Behav Neurosci Rep. 2016 Dec;3(4):350-359. doi: 10.1007/s40473-016-0089-y. Epub 2016 Oct 14. PMID: 28503402; PMCID: PMC5423723.
• Thomson D, Turner A, Lauder S, Gigler ME, Berk L, Singh AB, Pasco JA, Berk M, Sylvia L. A brief review of exercise, bipolar disorder, and mechanistic pathways. Front Psychol. 2015 Mar 4;6:147. doi: 10.3389/fpsyg.2015.00147. PMID: 25788889; PMCID: PMC4349127.
• Mangge H, Bengesser S, Dalkner N, Birner A, Fellendorf F, Platzer M, Queissner R, Pilz R, Maget A, Reininghaus B, Hamm C, Bauer K, Rieger A, Zelzer S, Fuchs D, Reininghaus E. Weight Gain During Treatment of Bipolar Disorder (BD)-Facts and Therapeutic Options. Front Nutr. 2019 Jun 11;6:76. doi: 10.3389/fnut.2019.00076. PMID: 31245376; PMCID: PMC6579840.
• Abrantes AM, Brown RA, Strong DR, McLaughlin N, Garnaat SL, Mancebo M, Riebe D, Desaulniers J, Yip AG, Rasmussen S, Greenberg BD. A pilot randomized controlled trial of aerobic exercise as an adjunct to OCD treatment. Gen Hosp Psychiatry. 2017 Nov;49:51-55. doi: 10.1016/j.genhosppsych.2017.06.010. Epub 2017 Jun 23. PMID: 29122148; PMCID: PMC5726421.
• Hegberg NJ, Hayes JP, Hayes SM. Exercise Intervention in PTSD: A Narrative Review and Rationale for Implementation. Front Psychiatry. 2019 Mar 21;10:133. doi: 10.3389/fpsyt.2019.00133. PMID: 30949075; PMCID: PMC6437073.
• Pebole MM, Hall KS. Insights Following Implementation of an Exercise Intervention in Older Veterans with PTSD. Int J Environ Res Public Health. 2019 Jul 23;16(14):2630. doi: 10.3390/ijerph16142630. PMID: 31340588; PMCID: PMC6678353.

Ενδοκρινικό σύστημα

• Basso JC, Suzuki WA. The Effects of Acute Exercise on Mood, Cognition, Neurophysiology, and Neurochemical Pathways: A Review. Brain Plast. 2017 Mar 28;2(2):127-152. doi: 10.3233/BPL-160040. PMID: 29765853; PMCID: PMC5928534.
• Andersen MK, Ängquist L, Bork-Jensen J, Jonsson AE, Stinson SE, Sandholt CH, Thodberg M, Pikkupeura LM, Ongstad EL, Grarup N, Astrup A, Pedersen O, Williams K, Barrès R, Sørensen TIA, Linneberg A, Grimsby J, Rhodes CJ, Hansen T. Physical Activity and Insulin Sensitivity Independently Attenuate the Effect of FTO rs9939609 on Obesity. Diabetes Care. 2023 May 1;46(5):985-992. doi: 10.2337/dc22-2078. PMID: 36809463.
• Islam H, Gillen JB. Skeletal muscle mechanisms contributing to improved glycemic control following intense interval exercise and training. Sports Med Health Sci. 2023 Jan 25;5(1):20-28. doi: 10.1016/j.smhs.2023.01.002. PMID: 36994179; PMCID: PMC10040385.
• Martins C, Morgan LM, Bloom SR, Robertson MD. Effects of exercise on gut peptides, energy intake and appetite. J Endocrinol. 2007 May;193(2):251-8. doi: 10.1677/JOE-06-0030. PMID: 17470516.
• Deru LS, Chamberlain CJ, Lance GR, Gipson EZ, Bikman BT, Davidson LE, Tucker LA, Coleman JL, Bailey BW. The Effects of Exercise on Appetite-Regulating Hormone Concentrations over a 36-h Fast in Healthy Young Adults: A Randomized Crossover Study. Nutrients. 2023 Apr 15;15(8):1911. doi: 10.3390/nu15081911. PMID: 37111130; PMCID: PMC10142171.
• Patel PN, Zwibel H. Physiology, Exercise. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482280/
• Butt, M.S., Saleem, J., Zakar, R. et al. Benefits of physical activity on reproductive health functions among polycystic ovarian syndrome women: a systematic review. BMC Public Health 23, 882 (2023). https://doi.org/10.1186/s12889-023-15730-8
• Hafizi Moori M, Nosratabadi S, Yazdi N, Kasraei R, Abbasi Senjedary Z, Hatami R. The Effect of Exercise on Inflammatory Markers in PCOS Women: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Trials. Int J Clin Pract. 2023 Feb 9;2023:3924018. doi: 10.1155/2023/3924018. PMID: 36817281; PMCID: PMC9934983.
• Tan A, Thomas RL, Campbell MD, Prior SL, Bracken RM, Churm R. Effects of exercise training on metabolic syndrome risk factors in post-menopausal women – A systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. Clin Nutr. 2023 Mar;42(3):337-351. doi: 10.1016/j.clnu.2023.01.008. Epub 2023 Jan 10. PMID: 36736057.

Καρδιαγγειακό σύστημα

• Patel PN, Zwibel H. Physiology, Exercise. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482280/
• Pinckard K, Baskin KK, Stanford KI. Effects of Exercise to Improve Cardiovascular Health. Front Cardiovasc Med. 2019 Jun 4;6:69. doi: 10.3389/fcvm.2019.00069. PMID: 31214598; PMCID: PMC6557987.
• Mann S, Beedie C, Jimenez A. Differential effects of aerobic exercise, resistance training and combined exercise modalities on cholesterol and the lipid profile: review, synthesis and recommendations. Sports Med. 2014 Feb;44(2):211-21. doi: 10.1007/s40279-013-0110-5. PMID: 24174305; PMCID: PMC3906547.
• Pescatello, L.S., MacDonald, H.V., Lamberti, L. et al. Exercise for Hypertension: A Prescription Update Integrating Existing Recommendations with Emerging Research. Curr Hypertens Rep 17, 87 (2015). https://doi.org/10.1007/s11906-015-0600-y
• Nystoriak MA, Bhatnagar A. Cardiovascular Effects and Benefits of Exercise. Front Cardiovasc Med. 2018 Sep 28;5:135. doi: 10.3389/fcvm.2018.00135. PMID: 30324108; PMCID: PMC6172294.
• Kang SJ, Kim EH, Ko KJ. Effects of aerobic exercise on the resting heart rate, physical fitness, and arterial stiffness of female patients with metabolic syndrome. J Phys Ther Sci. 2016 Jun;28(6):1764-8. doi: 10.1589/jpts.28.1764. Epub 2016 Jun 28. PMID: 27390411; PMCID: PMC4932052.
• Zheng G, Qiu P, Xia R, Lin H, Ye B, Tao J, Chen L. Effect of Aerobic Exercise on Inflammatory Markers in Healthy Middle-Aged and Older Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Front Aging Neurosci. 2019 Apr 26;11:98. doi: 10.3389/fnagi.2019.00098. PMID: 31080412; PMCID: PMC6497785.
• Qiu Y, Fernández-García B, Lehmann HI, Li G, Kroemer G, López-Otín C, Xiao J. Exercise sustains the hallmarks of health. J Sport Health Sci. 2023 Jan;12(1):8-35. doi: 10.1016/j.jshs.2022.10.003. Epub 2022 Oct 29. PMID: 36374766; PMCID: PMC9923435.

Λεμφικό σύστημα

• Hespe GE, Kataru RP, Savetsky IL, García Nores GD, Torrisi JS, Nitti MD, Gardenier JC, Zhou J, Yu JZ, Jones LW, Mehrara BJ. Exercise training improves obesity-related lymphatic dysfunction. J Physiol. 2016 Aug 1;594(15):4267-82. doi: 10.1113/JP271757. Epub 2016 Apr 9. PMID: 26931178; PMCID: PMC4967732.
• Fu MR, Li Y, Conway C, Masone A, Fang J, Lee C. The Effects of Exercise-Based Interventions on Fluid Overload Symptoms in Patients with Heart Failure: A Systematic Review and Meta-Analysis. Biomedicines. 2022 May 11;10(5):1111. doi: 10.3390/biomedicines10051111. PMID: 35625848; PMCID: PMC9138396.
• Nieman DC, Wentz LM. The compelling link between physical activity and the body’s defense system. J Sport Health Sci. 2019 May;8(3):201-217. doi: 10.1016/j.jshs.2018.09.009. Epub 2018 Nov 16. PMID: 31193280; PMCID: PMC6523821.
• The Royal Marsden Manual of Clinical Nursing Procedures (10th edition)
  S Lister, J Hofland and H Grafton
  Wiley Blackwell, 2020
• Advanced breast cancer: diagnosis and treatment 
• National Institute for Health and Care Excellence (NICE), accessed June 2017
• Commissioning Guidance for Lymphoedema Services for Adults in the United Kingdom The National Lymphoedema Partnership, March 2019
• Nieman DC, Wentz LM. The compelling link between physical activity and the body’s defense system. J Sport Health Sci. 2019 May;8(3):201-217. doi: 10.1016/j.jshs.2018.09.009. Epub 2018 Nov 16. PMID: 31193280; PMCID: PMC6523821.
• Qiu Y, Fernández-García B, Lehmann HI, Li G, Kroemer G, López-Otín C, Xiao J. Exercise sustains the hallmarks of health. J Sport Health Sci. 2023 Jan;12(1):8-35. doi: 10.1016/j.jshs.2022.10.003. Epub 2022 Oct 29. PMID: 36374766; PMCID: PMC9923435.

Αναπνευστικό σύστημα

• Your lungs and exercise. Breathe (Sheff). 2016 Mar;12(1):97-100. doi: 10.1183/20734735.ELF121. PMID: 27066145; PMCID: PMC4818249.
• Nieman DC, Sakaguchi CA. Physical activity lowers the risk for acute respiratory infections: Time for recognition. J Sport Health Sci. 2022 Nov;11(6):648-655. doi: 10.1016/j.jshs.2022.08.002. Epub 2022 Aug 20. PMID: 35995362; PMCID: PMC9391085.
• Hansen ESH, Pitzner-Fabricius A, Toennesen LL, Rasmusen HK, Hostrup M, Hellsten Y, Backer V, Henriksen M. Effect of aerobic exercise training on asthma in adults: a systematic review and meta-analysis. Eur Respir J. 2020 Jul 30;56(1):2000146. doi: 10.1183/13993003.00146-2020. PMID: 32350100.
• Franchini, Emerson1,2; Cormack, Stuart2,3; Takito, Monica Y.4,5. Effects of High-Intensity Interval Training on Olympic Combat Sports Athletes’ Performance and Physiological Adaptation: A Systematic Review. Journal of Strength and Conditioning Research 33(1):p 242-252, January 2019. | DOI: 10.1519/JSC.0000000000002957
• Stone, N.M., Kilding, A.E. Aerobic Conditioning for Team Sport Athletes. Sports Med 39, 615–642 (2009). https://doi.org/10.2165/00007256-200939080-00002
• Strasser B, Burtscher M. Survival of the fittest: VO₂max, a key predictor of longevity? Front Biosci (Landmark Ed). 2018 Mar 1;23(8):1505-1516. doi: 10.2741/4657. PMID: 29293447.
• Qiu Y, Fernández-García B, Lehmann HI, Li G, Kroemer G, López-Otín C, Xiao J. Exercise sustains the hallmarks of health. J Sport Health Sci. 2023 Jan;12(1):8-35. doi: 10.1016/j.jshs.2022.10.003. Epub 2022 Oct 29. PMID: 36374766; PMCID: PMC9923435.
• Rebelo-Marques A, De Sousa Lages A, Andrade R, Ribeiro CF, Mota-Pinto A, Carrilho F, Espregueira-Mendes J. Aging Hallmarks: The Benefits of Physical Exercise. Front Endocrinol (Lausanne). 2018 May 25;9:258. doi: 10.3389/fendo.2018.00258. PMID: 29887832; PMCID: PMC5980968.

Πεπτικό σύστημα

• Clauss M, Gérard P, Mosca A, Leclerc M. Interplay Between Exercise and Gut Microbiome in the Context of Human Health and Performance. Front Nutr. 2021 Jun 10;8:637010. doi: 10.3389/fnut.2021.637010. PMID: 34179053; PMCID: PMC8222532.
• Monda V, Villano I, Messina A, Valenzano A, Esposito T, Moscatelli F, Viggiano A, Cibelli G, Chieffi S, Monda M, Messina G. Exercise Modifies the Gut Microbiota with Positive Health Effects. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:3831972. doi: 10.1155/2017/3831972. Epub 2017 Mar 5. PMID: 28357027; PMCID: PMC5357536.

Ουροποιητικό σύστημα

• Peerapen P, Thongboonkerd V. Kidney Stone Prevention. Adv Nutr. 2023 May;14(3):555-569. doi: 10.1016/j.advnut.2023.03.002. Epub 2023 Mar 9. PMID: 36906146; PMCID: PMC10201681.
• Arazi H, Mohabbat M, Saidie P, Falahati A, Suzuki K. Effects of Different Types of Exercise on Kidney Diseases. Sports (Basel). 2022 Mar 10;10(3):42. doi: 10.3390/sports10030042. PMID: 35324651; PMCID: PMC8952011.
• Cho ST, Kim KH. Pelvic floor muscle exercise and training for coping with urinary incontinence. J Exerc Rehabil. 2021 Dec 27;17(6):379-387. doi: 10.12965/jer.2142666.333. PMID: 35036386; PMCID: PMC8743604.
• Price N, Dawood R, Jackson SR. Pelvic floor exercise for urinary incontinence: a systematic literature review. Maturitas. 2010 Dec;67(4):309-15. doi: 10.1016/j.maturitas.2010.08.004. Epub 2010 Sep 15. PMID: 20828949.

Αναπαραγωγικό σύστημα

• Patel PN, Zwibel H. Physiology, Exercise. [Updated 2022 Sep 12]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482280/
• Mena GP, Mielke GI, Brown WJ. The effect of physical activity on reproductive health outcomes in young women: a systematic review and meta-analysis. Hum Reprod Update. 2019 Sep 11;25(5):541-563. doi: 10.1093/humupd/dmz013. PMID: 31304974.
• Butt, M.S., Saleem, J., Zakar, R. et al. Benefits of physical activity on reproductive health functions among polycystic ovarian syndrome women: a systematic review. BMC Public Health 23, 882 (2023). https://doi.org/10.1186/s12889-023-15730-8
• Belladelli F, Basran S, Eisenberg ML. Male Fertility and Physical Exercise. World J Mens Health. 2023 Jul;41(3):482-488. doi: 10.5534/wjmh.220199. Epub 2023 Jan 4. PMID: 36649927; PMCID: PMC10307666.
• Vaamonde D, Garcia-Manso JM, Hackney AC. Impact of physical activity and exercise on male reproductive potential: a new assessment questionnaire. Rev Andal Med Deport. 2017 Jun;10(2):79-93. doi: 10.1016/j.ramd.2016.11.017. Epub 2017 Mar 22. PMID: 29657603; PMCID: PMC5897111.
• Minas A, Fernandes ACC, Maciel Júnior VL, Adami L, Intasqui P, Bertolla RP. Influence of physical activity on male fertility. Andrologia. 2022 Aug;54(7):e14433. doi: 10.1111/and.14433. Epub 2022 Apr 12. PMID: 35415898.

Επιπλέον βιβλιογραφία

• Ruegsegger GN, Booth FW. Health Benefits of Exercise. Cold Spring Harb Perspect Med. 2018 Jul 2;8(7):a029694. doi: 10.1101/cshperspect.a029694. PMID: 28507196; PMCID: PMC6027933.
• Rebelo-Marques A, De Sousa Lages A, Andrade R, Ribeiro CF, Mota-Pinto A, Carrilho F, Espregueira-Mendes J. Aging Hallmarks: The Benefits of Physical Exercise. Front Endocrinol (Lausanne). 2018 May 25;9:258. doi: 10.3389/fendo.2018.00258. PMID: 29887832; PMCID: PMC5980968.