Ποιος ο ρόλος της άσκησης σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας;
Η σκλήρυνση κατά πλάκας (MS) είναι η συνηθέστερη χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) σε νεαρούς ενήλικες. Η ασθένεια προκαλεί ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων ανάλογα με τον εντοπισμό και τα χαρακτηριστικά της παθολογίας του ΚΝΣ.
Εκτός από την ανοσοτροποποιητική θεραπεία που βασίζεται στα φάρμακα, τόσο οι φαρμακευτικές όσο και οι μη-φαρμακολογικές προσεγγίσεις καθιερώνονται ως συμπληρωματικές στρατηγικές για την ανακούφιση των υπαρχόντων συμπτωμάτων και για την πρόληψη δευτερογενών ασθενειών. Ειδικότερα, η σωματική θεραπεία όπως η άσκηση και η φυσιοθεραπεία μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες του κάθε ασθενούς και έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ατομική λειτουργικότητα. Η ακριβής αιτιολογία της MS εξακολουθεί να είναι ασαφής. Ένας συνδυασμός περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων που οδηγούν σε αυτοάνοσες αντιδράσεις κατά των δομών του ΚΝΣ, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν βλάβη ιστού στο κεντρικό νευρικό σύστημα και νευρολογική δυσλειτουργία, θεωρείται ο πιο πιθανός παθομηχανισμός.
Ανάλογα με τον εντοπισμό και τα χαρακτηριστικά των μορφολογικών αλλαγών στην εγκεφαλική περιοχή, μπορεί να εμφανιστούν διάφορα συμπτώματα και σημεία, όπως δυσλειτουργία της όρασης, δυσαρθρία και δυσφαγία, σπαστικότητα, πάρεση, εξασθένιση συντονισμού και ισορροπίας, αταξία, της ουροδόχου κύστης, του εντέρου και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας . Η κόπωση, οι συναισθηματικές και οι γνωστικές αλλαγές είναι επίσης συχνά εμφανείς στο MS Αυτά τα συμπτώματα, συχνά σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες τους για τη διαχείριση των συμπτωμάτων, οδηγούν σε μειωμένη λειτουργική ικανότητα και στη συνέχεια στη μείωση της φυσικής και αθλητικής δραστηριότητας καθώς και στη μείωση της ποιότητας ζωής . Όπως σε άλλες συνθήκες με μειωμένη κινητικότητα, στην MS η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μπορεί να οδηγήσει σε δευτερογενή επακόλουθα όπως η παχυσαρκία, η οστεοπόρωση και / ή η καρδιαγγειακή βλάβη που με τη σειρά τους αποτελούν σοβαρή απειλή για τους ασθενείς καθώς αυξάνουν τον κίνδυνο περαιτέρω επιπλοκών όπως η θρόμβωση , πνευμονικές εμβολές, λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού ή της ουροφόρου οδού ή σεξουαλική δυσλειτουργία.
Οι ερευνητές πιστεύουν , ότι η τακτική άσκηση είναι μια πιθανή λύση για τον περιορισμό της διαδικασίας εξέλιξης της νόσου και την επίτευξη ενός βέλτιστου επιπέδου δραστηριοτήτων, λειτουργιών σωματικών και διανοητικών ,χωρίς ανησυχία για την έναρξη ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων της νόσου ή την υποτροπή.
Η αερόβια άσκηση με χαμηλή έως μέτρια ένταση μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση της αεροβικής ικανότητας και στη μείωση της κόπωσης σε ασθενείς με ΣΚΠ που πάσχουν από ήπια ή μέτρια αναπηρία. Οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας μπορούν να προσαρμοστούν θετικά στην προπόνηση αντοχής, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της κόπωσης και την ομαλοποίηση της. Οι ασκήσεις ευλυγισίας μπορεί να μειώσουν τη σπαστικότητα και να αποτρέψουν μελλοντικές οδυνηρές συσπάσεις. Οι ασκήσεις ισορροπίας έχουν ευεργετικές επιπτώσεις στα ποσοστά πτώσης και καλύτερη ιδιοδεκτικότητα Υπάρχουν ορισμένες γενικές κατευθυντήριες γραμμές για τις συστάσεις άσκησης σε αυτόν τον ειδικό πληθυσμό. Επιπλέον, υπάρχουν έρευνες που έχουν δείξει ότι η συγκεκριμένη μορφή άσκησης προάγει τη νευρογένεση και αυξάνει τα επίπεδα των νευροτροπικών παραγόντων (BDNF και NGF).
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ : Tι είδος γυμναστικής να επιλέξεις και ποιες ώρες
Ομοίως, και η άσκηση με αντιστάσεις (βαράκια, λάστιχα, βάρος του σώματος) επιφέρει θετικές προσαρμογές, καθώς παράλληλα με την αύξηση της δύναμης βελτιώνονται η ισορροπία και η ικανότητα κίνησης, χωρίς έξαρση της συμπτωματολογίας της νόσου. Παρεμβατικά προγράμματα με αντιστάσεις (10-15 επαναλήψεις, έντασης 60-70% της μέγιστης επανάληψης) προάγουν τη λειτουργική ικανότητα και την ικανότητα βάδισης σε ασθενείς με μέτριο βαθμό αναπηρίας. Επίσης, και η προπόνηση των αναπνευστικών μυών επιδρά θετικά στη φυσική κατάσταση των ασθενών με ΣΚΠ, βελτιώνοντας την αερόβια ικανότητα. Έχει βρεθεί ότι προγράμματα 12 εβδομάδων, με συχνότητα 2 συνεδρίες/ημέρα, με 3 σειρές των 15 επαναλήψεων/συνεδρία και με ένταση 60% της μέγιστης εκπνευστικής πίεσης, μπορούν να αυξήσουν τη δύναμη των εισπνευστικών και των εκπνευστικών μυών και να βελτιώσουν την πνευμονική λειτουργία και τη λειτουργική ικανότητα, ακόμη και σε ασθενείς που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Παρά το γεγονός ότι η άσκηση έχει θετική επίδραση στην προαγωγή της λειτουργικής ικανότητας και της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με ΣΚΠ, τα γυμναστικά προγράμματα θα πρέπει να είναι κατάλληλα σχεδιασμένα και άμεσα τροποποιήσιμα, με βάση την πορεία της νόσου.
Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη περιορισμοί, με στόχο τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων και την ελαχιστοποίηση του κινδύνου επιδείνωσης των συμπτωμάτων. Ο βαθμός δυσκολίας θα πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να γυμνάζει, προάγοντας τη φυσική κατάσταση, χωρίς όμως πρόκληση υπερβολικής κόπωσης, μιας και κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε διακοπή μεταφοράς των νευρικών σημάτων. Όσοι παρουσιάζουν θερμοαισθησία πρέπει να λαμβάνουν μέτρα αποφυγής του κινδύνου υπερθέρμανσης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί κάνοντας προθέρμανση με χλιαρό νερό, με άσκηση σε περιβάλλον με ρυθμισμένη θερμοκρασία, με τη χρήση ελαφρού ρουχισμού και με την αποφυγή εκτέλεσης έντονων σωματικών δραστηριοτήτων. Παρά το γεγονός ότι η θερμοαισθησία έχει προταθεί ως αιτία αποφυγής της άσκησης από τους ασθενείς με ΣΚΠ, υπάρχουν ισχυρές επιστημονικές ενδείξεις ότι τα φυσιολογικά και τα ψυχολογικά οφέλη λόγω της οργανωμένης σωματικής δραστηριότητας είναι τόσο σημαντικά, ώστε η άσκηση θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της θεραπευτικής προσέγγισης των ασθενών αυτών.
Συνοψιζοντας η άσκηση είναι μια ασφαλής και ισχυρή μη φαρμακολογική παρέμβαση κατά τη σκλήρυνση κατά πλάκα ,εφόσον διεξάγεται πάντα με τη συνδρομή ενός ειδικού της άσκησης, με ευεργετικές επιδράσεις τόσο στη λειτουργική ικανότητα όσο και στον εγκέφαλο.
“You may have Multiple Sclerosis , but with exercise Multiple sclerosis doesn’t have you”
Απόφοιτη ΑΠΘ.
Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής &Αθλητισμού
Master στην Ιατρική Σχολή
Τμήμα Μοριακής και Εφαρμοσμένης Φυσιολογίας/Θεραπευτική Άσκηση
Βιβλιογραφία :
Halabchi F, Alizadeh Z, Sahraian MA, Abolhasani M. Exercise prescription for patients with multiple sclerosis; potential benefits and practical recommendations. BMC Neurol. 2017 Sep 16;17(1):185. doi: 10.1186/s12883-017-0960-9. Review. PubMed PMID: 28915856; PubMed Central PMCID: PMC5602953.
GUTHRiE TC, NELSON DA. influence of temperature changes on multiple sclerosis: Critical review of mechanisms and research potential. J Neurol Sci 1995, 129:1–8
