Έλλειψη σε Φώσφορο: Συμπτώματα και τροφές που τον ανεβάζουν
Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις τι είναι o φώσφορος και γιατι είναι τόσο σημαντικός, ποιες ιδιότητες και οφέλη έχει, ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές του, ποια συμπτώματα φανερώνουν οτι έχουμε έλλειψη και ποιες είναι οι τροφές που τον ανεβάζουν.
Ο φώσφορος είναι ένα απαραίτητο μέταλλο που λαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας από πολλά τρόφιμα. Διατίθεται, επίσης, και ως συμπλήρωμα διατροφής για εκείνους που δεν καλύπτουν τις ανάγκες μέσω του φαγητού ή έχουν αυξημένες ανάγκες.
Στο ανθρώπινο σώμα, ο φώσφορος αποτελεί περίπου το 1 έως 1,4% της άλιπης μάζας, με το 85% βρίσκεται στα οστά και τα δόντια, και το άλλο 15% κατανέμεται σε όλο το αίμα και τους μαλακούς ιστούς.
Γιατί ο φώσφορος είναι σημαντικός για τον οργανισμό μας
Ο καλές τιμές φωσφόρου είναι απαραίτητες γιατι είναι συστατικό:
- των οστών
- των δοντιών
- του DNA και του RNA
- της δομής της κυτταρικής μεμβράνης με τη μορφή φωσφολιπιδίων
- του ΑΤΡ, της βασικής πηγής ενέργειας του σώματος
Επιπλέον, παίζει βασικό ρόλο:
- στη ρύθμιση της γονιδιακής μεταγραφής
- στην ενεργοποίηση των ενζύμων
- στη διατήρηση του φυσιολογικού pH στο εξωκυττάριο υγρό
- στην ενδοκυτταρική αποθήκευση ενέργειας.
Συνιστώμενη πρόσληψη
Η συνιστώμενη πρόσληψη για τον φώσφορο αλλάζει ανάλογα με την ηλικία, καθώς αλλάζουν και οι ανάγκες του οργανισμού.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι δεν αλλάζει η συνιστώμενη πρόσληψη για τις γυναίκες κατά την διάρκεια εγκυμοσύνης ή θηλασμού, αλλά ακολουθεί την συνιστώμενη πρόσληψη με βάση την ηλικία της γυναίκας.
Δείτε αναλυτικά στον πίνακα παρακάτω την συνιστώμενη πρόσληψη φωσφόρου για κάθε ηλικία:
| Ηλικία | Άντρες-Γυναίκες |
| <6 μηνών | 100 |
| 7-12 μηνών | 275 |
| 1-3 χρονών | 460 |
| 4-8 χρονών | 500 |
| 9-13 χρονών | 1250 |
| 14-18 χρονών | 1250 |
| >19 χρονών | 700 |
Υποφωσφαταιμία – ανεπάρκεια φωσφόρου
Υποφωσφαταιμία ονομάζεται η συνθήκη κατά την οποία ο ασθενής είτε δεν καταναλώνει αρκετό φώσφορο από την διατροφή του ή δεν απορροφόνται επαρκείς ποσότητες φωσφόρου από αυτές που λαμβάνονται μέσω της τροφής, και ορίζεται από τα επίπεδα στο αίμα που πέφτουν κάτω από το φυσιολογικό εύρος.
Ο οργανισμός μπαίνει σε μία διαδικασία διατήρησης των αποθεμάτων ώστε να διατηρηθούν τα φυσιολογικά επίπεδα φωσφόρου. Γι αυτό το λόγο τα νεφρά εκκρίνουν λιγότερο φώσφορο στα ούρα, το πεπτικό σύστημα ενισχύει την απορρόφηση του, ενώ τα οστά απελευθερώνουν τα αποθέματά τους στο αίμα.
Σπάνια η υποσφωσφαταιμία προκαλείται από την διατροφή. Οι πιο συνηθισμένες αιτίες πριν γίνουν εμφανή τα συμπτώματα έλλειψης φωσφόρου είναι τα νεφρικά προβλήματα ή μια κατάσταση που ονομάζεται υπερπαραθυρεοειδισμός, όπου αυξάνεται η απώλεια φωσφόρου από το σώμα μέσω των ούρων.
Επίσης, η υπερβολική χρήση αντιόξινων που περιέχουν αλουμίνιο συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας. Μερικά συμπτώματα που προκαλεί η ανεπάρκεια φωσφόρου είναι:
Συμπτώματα έλλειψης σε φώσφορο
- Μειωμένη όρεξη
- Αναιμία
- Μυϊκή αδυναμία
- Πόνος στα οστά
- Νόσος των οστών όπως οστεομαλακία ή ραχίτιδα
- Σύγχυση
- Αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις
Ποια τρόφιμα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο
Ο φώσφορος περιέχεται σε τροφές ζωικής προέλευσης, αλλά και σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης.
Ωστόσο, ο φώσφορος σε κάποια τρόφιμα έχει τη μορφή φυτικού οξέος και το ανθρώπινο γαστρεντερικό σύστημα δεν διαθέτει το ένζυμο «φυτάση» που μπορεί να διασπάσει αυτή την μορφή, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του φωσφόρου να μην μπορεί τελικά να απορροφηθεί.
Οπότε μπορεί ο φώσφορος να υπάρχει σε πολλές τροφές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι χρήσιμες πηγές για το ανθρώπινο σώμα. Επιπλέον, ο ανόργανος φώσφορος βρίσκεται συνήθως σε τρόφιμα ως πρόσθετο.
Τον συναντάμε σε τροφές όπως, επεξεργασμένα κρέατα και τα αρτοσκευάσματα, καθώς και σε αφεψήματα όπως η σόδα, το παγωμένο τσάι, τα εμφιαλωμένα αφεψήματα με καφέ και τα αρωματισμένα νερά.
Μπορούμε να δούμε ποια συσκευασμένα τρόφιμα περιέχουν τέτοια πρόσθετα αναζητώντας στην ετικέτα τους και συγκεκριμένα στη λίστα συστατικών: το φωσφορικό οξύ, το φωσφορικό όξινο ασβέστιο, το φωσφορικό νάτριο και το φωσφορικό τρινάτριο.
Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται αναλυτικά τα τρόφιμα εκείνα που περιέχουν υψηλότερα ποσά φωσφόρου ανά ομάδα τροφίμων.
| ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ | Τρόφιμα πλούσια σε φώσφορο περιεκτικότητα |
| Γαλακτοκομικά- Αυγά | Γιαούρτι, γάλα, τυρί (π.χ. μοτσαρέλα), τυρί σε μερίδες, επεξεργασμένο, αυγά |
| Ψάρι | Σολομός, χτένια, κατεψυγμένα ψάρια / οστρακοειδή, προϊόντα ψαριού, επεξεργασμένο ψάρι ( π.χ. κατεψυγμένες κροκέτες ψαριού) |
| Κρέας | Μοσχάρι, πουλερικά, χοιρινό, σπιτικά μπιφτέκια / κεφτεδάκια, αλλαντικά, επεξεργασμένο κρέας, προϊόντα κρέατος |
| Δημητριακά, όσπρια και καρποί | Φακές, κόκκινα φασόλια, κάσιους, καφέ ρύζι, επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού εμπορίου με μεγάλη περιεκτικότητα ζάχαρης, δημητριακά που περιέχουν πίτουρο, έτοιμα προϊόντα (πίτες, ψωμί, κριτσίνια, έτοιμα κατεψυγμένα προϊόντα) |
| Λαχανικά | Αρακάς, σπαράγγια, ντομάτα, κουνουπίδι, κατεψυγμένες, αποξηραμένες πατάτες, προϊόντα πατάτας |
| Αφεψήματα | Αναψυκτικά τύπου κόλα, παγωμένο τσάι, σοκολάτα ρόφημα, καφές σε σκόνη, έτοιμα μιλκσέικ
|
Συμπερασματικά, ο φώσφορος είναι ένα συστατικό της διατροφής απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, καθώς αποτελεί συστατικό των δοντιών, των οστών, αλλά συμμετέχει και σε πολλές βασικές διαδικασίες (π.χ. γονιδιακή μεταγραφή).
Ακολουθώντας μία ισορροπημένη διατροφή είναι δύσκολο να εμφανίσουμε ανεπάρκεια στο φώσφορο, η οποία συνήθως λόγω συγκεκριμένων νοσημάτων, είτε εξαιτίας της φύσης της νόσου ή της απαραίτητης φαρμακευτικής αγωγής. Δεν χρειάζεται η επιπλέον χορήγηση φωσφόρου, παραμόνο εάν το συστήσει ο θεράπον ιατρός.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ:
Χολερυθρίνη: Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται με διατροφή
Τι είναι η προλακτίνη και τι συμβαίνει όταν είναι αυξημένη
Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook, στο Υoutube, στο TikTok και στο Instagram
Απο την Μελίνα Τσαγκατάκη – Τσιρίγγα διαιτολόγος, διατροφολόγος, συνεργάτης του Διατροφολογικού κέντρου Bioiatriki+ στους Αμπελόκηπους Αθήνας.
Βιβλιογραφία:
- Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Calcium, Phosphorus, Magnesium, Vitamin D, and Fluoride. Washington, DC: National Academies Press; 1997.
- National Institutes of Health Office of Dietary Supplements: Phosphorus Fact Sheet for Health Professionals https://ods.od.nih.gov/factsheets/Phosphorus-HealthProfessional/. Accessed 6/8/2020.
- Chang AR, Anderson C. Dietary phosphorus intake and the kidney. Annual review of nutrition. 2017 Aug 21; 37: 321-46.
- U.S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service. USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Legacy Release. Nutrient Data Laboratory
