Στεφανιογραφία: Τι είναι, τι δείχνει και πότε πρέπει να γίνεται

Μάθε για την στεφανογραφία…Τι είναι, τι δείχνει, πως γίνεται, πόσο διαρκεί, πότε συνιστάται, αν υπάρχουν επιπλοκές και πόσο περίπου κοστίζει.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν μία από τις συχνότερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με τη στεφανιαία νόσο να κατέχει τη “μερίδα του λέοντος”. Με τον όρο στεφανιαία νόσο εννοούμε την πάθηση των στεφανιαίων αρτηριών, δηλαδή των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά, η οποία με τη σειρά της παρέχει αίμα σε όλο το υπόλοιπο σώμα.

Γράφει ο Παπαδογιάννης Αθανάσιος, Ιατρός – Καρδιολόγος

Επειδή ορισμένες από τις εκδηλώσεις της στεφανιαίας νόσου είναι αρκετά δυσάρεστες ή και μοιραίες, όπως είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου και ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος, ιδιαίτερη βάση δίνεται στον προληπτικό έλεγχο, με την κλινική εξέταση, τις εξετάσεις αίματος, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το Triplex καρδιάς και τη δοκιμασία κοπώσεως.

Υπάρχει ακόμη μία μέθοδος, επεμβατική, η στεφανιογραφία, που παρέχει τόσο διαγνωστικές πληροφορίες, όσο και δυνατότητα άμεσης θεραπευτικής παρέμβασης. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η αξονική στεφανιογραφία, που παρέχει τη δυνατότητα αναίμακτης εκτίμησης των στεφανιαίων αρτηριών.

Πραγματοποιείται επί συγκεκριμένων ενδείξεων και για διαγνωστικούς λόγους. Παρακάτω θα αναφερθούμε στην κλασική, επεμβατική στεφανιογραφία.

Τι είναι και τι δείχνει η στεφανιογραφία

Η στεφανιογραφία είναι μία επεμβατική μέθοδος απεικόνισης των στεφανιαίων αρτηριών και αντιμετώπισης των παθήσεων αυτών. Είναι επεμβατική γιατί απαιτεί την παρακέντηση μίας αρτηρίας και την εισαγωγή ειδικού λεπτού σωλήνα, του καρδιακού καθετήρα, ο οποίος προωθείται στις στεφανιαίες αρτηρίες.

Η προώθηση και παρακολούθηση της θέσης του καθετήρα γίνεται υπό ακτινοσκοπική παρακολούθηση (ένα είδος ακτινογραφίας), μετά από χορήγηση σκιαγραφικού.

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η αξονική στεφανιογραφία, που παρέχει τη δυνατότητα αναίμακτης εκτίμησης των στεφανιαίων αρτηριών. Πραγματοποιείται επί συγκεκριμένων ενδείξεων και για διαγνωστικούς λόγους.

Όπως αναφέρθηκε, η στεφανιαία νόσος είναι η πάθηση των αγγείων της καρδιάς. Η συχνότερη αιτία της στεφανιαίας νόσου είναι η αθηροσκλήρυνση, όπου σχηματίζεται αθηρωματική πλάκα η οποία σταδιακά οδηγεί σε στένωση του αυλού και δίοδο μικρότερης ποσότητας αίματος. Μέσω της στεφανιογραφίας παρέχεται η δυνατότητα ανάδειξης των στενώσεων και των αποφράξεων των στεφανιαίων αρτηριών.

Επίσης, δίνεται η δυνατότητα απεικόνισης σπασμού (δηλαδή έντονης σύσπασης) των στεφανιαίων αγγείων, λειτουργικότητας της καρδιάς, βαλβιδοπαθειών, αλλά και εκτίμησης της μικροκυκλοφορίας (των μικρών αγγείων της καρδιάς).

Πώς γίνεται η στεφανιογραφία;

Η στεφανιογραφία πραγματοποιείται σε ειδική αίθουσα, το αιμοδυναμικό εργαστήριο, στο οποίο υπάρχει ειδικό κρεβάτι για την τοποθέτηση και μετακίνηση του ασθενούς/εξεταζόμενου για τη λήψη της βέλτιστης εικόνας, ακτινοσκοπικό μηχάνημα για την απεικόνιση των αγγείων, monitor, φάρμακα και συσκευές για την παροχή πρώτων βοηθειών, ειδικοί καθετήρες και ειδικά εκπαιδευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.

Για την απεικόνιση των στεφανιαίων αγγείων πρέπει να εισαχθεί ένας καθετήρας του οποίου το άκρο θα φτάσει στις στεφανιαίες αρτηρίες, ενώ το άλλο άκρο το χειρίζεται ο επεμβατικός καρδιολόγος. Για την εισαγωγή του καθετήρα γίνεται παρακέντηση μίας περιφερικής αρτηρίας (αρτηρίας απομακρυσμένης από την καρδιά).

Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν κυρίως η μηριαία αρτηρία, ενώ πλέον, χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό η κερκιδική αρτηρία (κερκιδική προσπέλαση). Αρχικά γίνεται αντισηψία της περιοχής (στον καρπό ή τη βουβωνική χώρα), ψηλάφηση του σφυγμού (σε περίπτωση αδυναμίας ψηλάφησης του σφυγμού επιλέγεται άλλη θέση παρακέντησης) και τοπική αναισθησία (παρόμοια με τις οδοντιατρικές επεμβάσεις).

Ακολούθως εισάγεται ο καθετήρας και προωθείται έως τα στόμια των στεφανιαίων αρτηριών. Σε αυτή τη θέση, γίνεται χορήγηση του σκιαγραφικού, το οποίο, λόγω των ιδιοτήτων του παρέχει απεικόνιση του αυλού των αγγείων και όχι της καρδιάς ή των υπόλοιπων ανατομικών δομών.

Η λήψη των εικόνων γίνεται σε διάφορες προβολές, μετακινώντας το κρεβάτι ή/και το ακτινοσκοπικό μηχάνημα, για τη λήψη των απαραίτητων πληροφοριών, με την απεικόνιση των αρτηριών σε όλο το μήκος τους. Μέσω νεότερων τεχνικών (IVUS, OCT), είναι δυνατή η εισαγωγή ειδικών καθετήρων που παρέχουν δεδομένα για το πάχος, τη σύσταση της αθηρωματικής πλάκας, την παρουσία ρήξης κ.α.

Ακόμα, ο καθετήρας μπορεί να προωθηθεί εντός της αριστερής κοιλίας και να ληφθούν πληροφορίες για τη λειτουργία της καρδιάς, καθώς και για τη λειτουργία των βαλβίδων.

Πόσο διαρκεί η στεφανιογραφία;

Η διάρκεια της απλής, διαγνωστικής στεφανιογραφίας είναι 15 – 30 λεπτά. Σε περίπτωση που απαιτείται αντιμετώπιση βλαβών, δηλαδή σημαντικών στενώσεων, είναι δυνατό να παραταθεί η διάρκεια της εξέτασης. Η διάρκεια της στεφανιογραφίας εξαρτάται από το μέγεθος, την εντόπιση της βλάβης (την πολυπλοκότητα των βλαβών).

Πότε συνιστάται;

Η στεφανιογραφία, ως επεμβατική μέθοδος, πραγματοποιείται όταν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις παρουσίας στεφανιαίας νόσου. Απόλυτη ένδειξη αποτελεί το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου και ειδικά σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη του πόνου στο στήθος και την επιβεβαίωση του εμφράγματος.

Με τη στεφανιογραφία παρέχεται η δυνατότητα άμεσης θεραπευτικής αντιμετώπισης των στενώσεων και αποφράξεων.

Άλλες ενδείξεις είναι οι περιπτώσεις θετικών λειτουργικών δοκιμασιών (όπως είναι η δοκιμασία κοπώσεως, το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, το stress echo), σε στηθάγχη ανθεκτική στη φαρμακευτική αγωγή, σε καρδιακή ανεπάρκεια αγνώστου αιτιολογίας, πριν από καρδιοχειρουργική επέμβαση για αντιμετώπιση βαλβιδοπαθειών ή πριν από μείζονα χειρουργική επέμβαση, σε επιζήσαντες από καρδιακή ανακοπή ή σε επικίνδυνες αρρυθμίες.

Υπάρχουν επιπλοκές;

Ως επεμβατική μέθοδος, η στεφανιογραφία δεν στερείται επιπλοκών. Ωστόσο, με την εμπειρία που υπάρχει, έχουν περιοριστεί κατά πολύ. Οι επιπλοκές διακρίνονται στις μείζονες, τις τοπικές αγγειακές και τις γενικές.

Οι μείζονες επιπλοκές αφορούν σε πολύ χαμηλό ποσοστό, μικρότερο το 1% και περιλαμβάνουν τον θάνατο, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, την ανάγκη για επείγουσα καρδιοχειρουργική επέμβαση και το διαχωρισμό αγγείου ή αορτής.

Οι τοπικές αγγειακές επιπλοκές περιλαμβάνουν το αιμάτωμα, το ψευδοανεύρυσμα, τη θρόμβωση, το διαχωρισμό και την αρτηριοφλεβώδη επικοινωνία. Τέλος, οι γενικές επιπλοκές αναφέρονται στην εμφάνιση αλλεργίας (κυρίως από το σκιαγραφικό), νεφροπάθειας από το σκιαγραφικό, αρρυθμιών.

Ειδικά για την αιμορραγία, με τη συχνότερη χρήση της κερκιδικής προσπέλασης, έχουν περιοριστεί κατά πολύ οι αιμορραγικές επιπλοκές.

Όλες οι παραπάνω επιπλοκές εμφανίζονται σε πολύ χαμηλό ποσοστό, <1% με τις περισσότερες να δύνανται να αντιμετωπιστούν, καθιστώντας τη στεφανιογραφία μία ασφαλή επέμβαση.

Πόσο περίπου κοστίζει η στεφανιογραφία;

Η στεφανιογραφία είναι μία μέθοδος που μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε σε δημόσιο, είτε σε ιδιωτικό νοσοκομείο, αρκεί να υπάρχει αιμοδυναμικό εργαστήριο. Πραγματοποιείται από επεμβατικό καρδιολόγο, δηλαδή καρδιολόγο εξειδικευμένο στις συγκεκριμένες επεμβατικές μεθόδους.

Το κόστος της στεφανιογραφίας στα δημόσια νοσοκομεία καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ στον ιδιωτικό τομέα καθορίζεται από το εκάστοτε νοσοκομείο και ιατρό.

Συμπερασματικά, στη σημερινή εποχή η στεφανιογραφία και γενικότερα η επεμβατική καρδιολογία αποτελούν την “αιχμή του δόρατος” στην προσέγγιση και αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων. Αποτελεί μία αποτελεσματική και ασφαλή επεμβατική μέθοδο και δίνει τη δυνατότητα ολιστικής θεραπείας της στεφανιαίας νόσου.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Τι είναι το φύσημα στη καρδιά; Μάθε τα συμπτώματα που έχει και πως να το αντιμετωπίσεις

Ακολούθησε την fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Παπαδογιάννης Αθανάσιος, Ιατρός – Καρδιολόγος

Πηγές:

1. Καρδιολογία (Τούσουλης Δ)

2. Εγχειρίδιο καρδιάς και αγγείων (Griffin B P, Topol E J)